سونوگرافی داپلر در بارداری چه ضرورتی دارد؟ سونوگرافی داپلر در بارداری جهت بررسی سرعت و میزان گردش خون در رگ ها است. این سونوگرافی یک روش غیر تهاجمی است و از طریق انتقال امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند)، جریان خون در رگ های خونی را اندازه گیری میکند. در حقیقت سونوگرافی داپلر یک روش تصویربرداری است که تلفیقی از روش های اولتراسونیک و تکنیک اکوپالس است و تصاویر رنگی از بافت ها ارائه میدهد و برای مادران با حاملگی پرخطر کاربرد دارد. در این مقاله قصد داریم اطلاعاتی درباره سونوگرافی داپلر در بارداری بیان کنیم، با ما همراه باشید.
سونوگرافی داپلر چیست؟
سونوگرافی داپلر یکی از انواع روش های سونوگرافی بارداری است که در تشخیص و درمان انواع مختلف بیماری ها کاربرد دارد. از جمله مهمترین کاربردهای سونوگرافی داپلر بررسی ضربان قلب و جریان خون جنین است. سونوگرافی داپلر نشان میدهد که اکسیژن و مواد مغذی کافی به جفت و از جفت به جنین میرسد یا خیر. این سونوگرافی معمولا در سه ماهه سوم بارداری برای خانم هایی که بارداری پرخطر دارند مانند دیابت، سرطان، فشار خون بالا، صرع، سابقه سقط جنین، محدودیت رشد جنین داخل رحم، کم خونی جنین و سایر ناهنجاری های مربوط به بند ناف استفاده میشود.
سونوگرافی داپلر چگونه انجام میشود؟
برای انجام سونوگرافی داپلر بیمار معمولاً روی تخت معاینه دراز کشیده و یک ژل شفاف و مبتنی بر آب روی پوست ناحیه مورد معاینه مالیده میشود. این ژل به انتقال امواج صوتی کمک کرده و امکان تجسم بهتر رگ های خونی را فراهم میکند. یک دستگاه دستی به نام مبدل برای ساطع امواج صوتی و گرفتن پژواک در حین جهش آنها از سلول های خون استفاده میشود. مبدل مستقیماً روی پوست قرار گرفته و پزشک در ناحیه مورد نظر به جلو و عقب حرکت میدهد تا نماها و زوایای مختلف رگ های خونی به دست آید. با جابجایی مبدل، تصاویر بلادرنگ رگ های خونی و جریان خون روی مانیتور نمایش داده میشود. پزشکی که معاینه را انجام میدهد، این تصاویر را به دقت ارزیابی میکند تا جهت، سرعت و الگوی جریان خون در داخل رگ ها را ارزیابی کند. سونوگرافی داپلر علاوه بر تولید تصاویر، سرعت جریان خون درون رگ ها را نیز اندازه گیری میکند. این کار با استفاده از اثر داپلر انجام میشود که باعث تغییر فرکانس امواج صوتی میشود زیرا آنها توسط اجسام متحرک مانند گلبول های قرمز منعکس میشوند. با تجزیه و تحلیل این تغییرات فرکانس، پزشک میتواند سرعت و جهت جریان خون را در مکان های خاص درون رگ ها محاسبه کند.
مزیت انجام سونوگرافی داپلر در بارداری
سونوگرافی داپلر در بارداری، علاوه بر بررسی جریان خون، مزایای بسیاری دارد، مزایای چون:
- ارائه تصویر از جریان خون در قلب یا عروق
- تشخیص اختلالات در دریچهها، رگها و جریان خون
- بررسی جریان خون
- بررسی حجم و درصد عروق به صورت سه بعدی
- بررسی جریان خون با کمک امواج و پالس موج
پزشک چه زمانی سونوگرافی داپلر در بارداری را توصیه میکند؟
در صورتی که در معاینات بالینی، پزشک متوجه علائمی در مادر باردار شود، این سونو را پیشنهاد میکند و جهت بررسی علائم زیر توصیه میشود. برای مواردی چون:
- بررسی تنگی یا ترومبوز وریدی.
- بررسی وجود پلاک (لخته خون) در رگها.
- بررسی جریان خون.
- بررسی جریان خون پس از سکته یا اختلالات دیگر
- بررسی جریان خون به سمت اندامهای اصلی مانند قلب، پانکراس کبدی، مغز، آئورت شکمی، کاروتید و…
- باردای پرخطر
- سابقه باردرای های پرخطر
کاربردهای سونو داپلر
سونوگرافی داپلر برای موارد بسیاری کاربرد دارد. تشخیص مواردی چون:
- لخته شدن خون
- بررسی نارساییهای وریدی و عملکرد ضعیف دریچههای خون در رگهای پا
- بررسی نقص دریچههای قلب و بیماریهای مادرزادی قلبی
- بررسی عروق مسدود شده
- بیماریهای عروق محیطی از قبیل کم شدن گردش خون در پاها
- بررسی آنوریسم
- بررسی سرعت جریان خون
دلایل انجام سونوگرافی داپلر در بارداری
زمانی که مادر به مراقبت بیشتری در دوران بارداری نیاز داشته باشد، انجام سونوگرافی داپلر برای او ضرورت دارد. از جمله موارد مهم و لزوم جهت انجام سونوگرافی داپلردر بارداری:
- شاخص توده بدنی مادر بالا یا پایین باشد.
- احتمال دو قلو یا چند قلو بودن جنین.
- سابقه ابتلا به بیماری هایی چون دیابت بارداری و فشار خون بالا
- جنین در معرض آنتی بادی های رزوس باشد.
- مصرف دخانیات
- ابتلا به پاروویروس B19 در بیست هفته اول بارداری
- رشد جنین نرمال نباشد.
- سابقه تولد فرزند با نقص
- سابقه سقط مکرر جنین
- وزن پایین جنین نسبت به هفته های بارداری
اقدامات لازم پیش از سونوگرافی داپلر در بارداری
پیش از انجام سونوگرافی داپلر نیاز به هیچ آمادگی و اقدامات خاصی نیست. صرفا حداقل از 4 ساعت قبل سونوگرافی دخانیاتی چون سیگار و مواد نیکوتین دار مصرف نکنید. زیرا نیکوتین سبب انقباض رگ های خونی شده و باعث ایجاد اختلال در تشخیص میشود.
انواع سونوگرافی داپلر در بارداری
سونوگرافی داپلر یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که از سونوگرافی برای ارزیابی جریان خون در بدن استفاده میکند. همان طور که اشاره کردیم در بارداری، سونوگرافی داپلر معمولاً برای ارزیابی جریان خون در بند ناف، قلب جنین و سایر اندام های حیاتی استفاده میشود. انواع مختلفی از سونوگرافی داپلر وجود دارد که در بارداری برای نظارت بر سلامت و سلامت مادر و جنین استفاده میشود. این انواع عبارتند از:
داپلر موج پیوسته
داپلر موج پیوسته نوعی سونوگرافی داپلر است که از امواج فراصوت پیوسته برای اندازه گیری جریان خون استفاده کرده و معمولاً برای ارزیابی جریان خون در بند ناف و قلب جنین استفاده میشود. داپلر موج پیوسته اطلاعاتی در مورد جهت و سرعت جریان خون ارائه میدهد که میتواند به تشخیص هر گونه ناهنجاری یا عارضه کمک کند.
داپلر موج پالس
داپلر موج پالسی نوع دیگری از سونوگرافی داپلر است که از امواج اولتراسوند برای اندازه گیری جریان خون استفاده میکند. این نوع سونوگرافی داپلر به ویژه در ارزیابی جریان خون در عروق کوچک و تشخیص هرگونه ناهنجاری در گردش خون جنین مفید است. داپلر موج پالسی میتواند اطلاعات دقیقی در مورد زمان و الگوی جریان خون ارائه دهد که برای ارزیابی سیستم قلبی عروقی جنین ضروری است.
داپلر رنگی
داپلر رنگی نوعی سونوگرافی داپلر است که از کدگذاری رنگی برای نشان دادن جهت و سرعت جریان خون استفاده میکند. سونوگرافی داپلر رنگی معمولاً برای ارزیابی جریان خون در جفت، بند ناف و اندام های جنین استفاده میشود. داپلر رنگی میتواند نمایشی بصری از جریان خون ارائه دهد و تشخیص هرگونه ناهنجاری یا اختلال در گردش خون را آسانتر کند.
پاور داپلر
پاور داپلر یک نوع حساس از سونوگرافی داپلر است که برای تشخیص جریان خون با سرعت پایین استفاده میشود و در ارزیابی جریان خون در جفت و تشخیص هرگونه ناهنجاری در رحم و گردش خون ناف مفید است. پاور داپلر میتواند اطلاعاتی در مورد وجود و توزیع جریان خون ارائه دهد که برای ارزیابی عملکرد جفت و سلامت جنین بسیار مهم است.
داپلر طیفی
داپلر طیفی نوعی سونوگرافی داپلر است که از اثر داپلر برای اندازه گیری سرعت جریان خون استفاده میکند. داپلر طیفی میتواند اطلاعات دقیقی در مورد سرعت و ویژگی های جریان خون ارائه دهد که برای تشخیص هرگونه ناهنجاری یا اختلال در گردش خون ضروری است.
زمان انجام سونوگرافی داپلر
سونوگرافی داپلر بسته به شرایط خاص میتواند در مراحل مختلف بارداری انجام شود. به طور کلی، ارزیابی داپلر اغلب در معاینات روتین اولتراسوند در سنین مختلف بارداری انجام میشود. زمان سونوگرافی داپلر در بارداری را میتوان به صورت زیر دسته بندی کرد:
سه ماهه اول
سونوگرافی داپلر به طور معمول در سه ماهه اول انجام نمیشود، زیرا در این دوره تمرکز اصلی بر روی تایید زنده بودن بارداری و ارزیابی آناتومی جنین از طریق تصویربرداری سونوگرافی است.
سه ماهه دوم
ارزیابی داپلر ممکن است در سه ماهه دوم، معمولاً در حدود هفته 24-18 بارداری آغاز شود. در این مدت از سونوگرافی داپلر برای ارزیابی جریان خون در شریان نافی، شریان رحمی و شریان مغزی میانی جنین استفاده میشود. این ارزیابی ها به شناسایی مسائل بالقوه مانند محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) یا پره اکلامپسی کمک میکند.
سه ماهه سوم
سونوگرافی داپلر در سه ماهه سوم اهمیت ویژه ای پیدا میکند، زیرا اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت جنین و عملکرد جفت ارائه میدهد.