تورشن تخمدان

تورشن تخمدان یا پیچ خوردگی وضعیتی است، که تخمدان در اطراف رباط هایی که آن را در جای خود نگه می‌دارند بپیچد. این وضعیت می‌تواند باعث درد شدید لگنی، تهوع، استفراغ و در موارد شدید، نکروز بافت تخمدان شود. تورشن تخمدان معمولاً در زنانی که کیست‌های بزرگ تخمدانی دارند یا تحت درمان‌های باروری قرار گرفته‌اند، شایع‌تر است. تشخیص سریع با سونوگرافی داپلر و درمان فوری با جراحی، نقش حیاتی در حفظ عملکرد تخمدان دارد. عدم درمان به‌موقع می‌تواند عوارض جدی از جمله ناباروری و نیاز به برداشتن تخمدان را به دنبال داشته باشد.

تورشن تخمدان چیست؟

تورشن تخمدان یک وضعیت اورژانسی زنان است که به دلیل پیچ‌ خوردگی تخمدان به دور لیگامان‌های نگهدارنده آن رخ می‌دهد. این مشکل باعث قطع جریان خون به تخمدان شده و می‌تواند منجر به نکروز بافت تخمدان شود. علائم تورشن تخمدان شامل درد ناگهانی و شدید در ناحیه لگن، حالت تهوع، استفراغ و گاهی تب است. این وضعیت بیشتر در زنان در سنین باروری و افرادی که دارای کیست‌های تخمدانی یا تخمدان‌های بزرگ‌ شده هستند، رخ می‌دهد. تشخیص سریع از طریق سونوگرافی داپلر و درمان فوری با جراحی لاپاراسکوپی برای حفظ عملکرد تخمدان ضروری است. اگر تورشن تخمدان به‌ موقع درمان نشود، ممکن است به عوارض جدی مانند از دست دادن دائمی عملکرد تخمدان منجر شود.

علت تورشن تخمدان

تورشن تخمدان زمانی رخ می‌دهد که تخمدان به دور لیگامان‌های خود پیچ خورده و جریان خون آن کاهش یا به‌ طور کامل قطع می‌شود. چندین عامل می‌توانند باعث افزایش احتمال وقوع این مشکل شوند، از جمله:

• کیست یا توده تخمدانی: تخمدان‌های بزرگ ‌شده به دلیل وجود کیست تخمدان یا توده، بیشتر در معرض پیچ‌خوردگی قرار دارند.
• تحرک بیش از حد تخمدان: در برخی زنان، لیگامان‌های نگهدارنده تخمدان شل‌تر از حد معمول هستند، که احتمال چرخش تخمدان را افزایش می‌دهد.

• بارداری: تغییرات هورمونی و افزایش اندازه تخمدان در دوران بارداری می‌تواند ریسک تورشن را بیشتر کند.

• مصرف داروهای محرک تخمک‌گذاری: داروهای باروری که باعث افزایش اندازه تخمدان می‌شوند، مانند کلومیفن سیترات و گنادوتروپین‌ها، ممکن است خطر تورشن تخمدان را افزایش دهند.
• وجود سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این بیماری می‌تواند باعث بزرگ شدن تخمدان‌ها شده و احتمال پیچ‌خوردگی را بیشتر کند.

تورشن تخمدان چه علائمی دارد؟

تورشن تخمدان با علائم ناگهانی و شدیدی همراه است که نیاز به بررسی و درمان فوری دارد. از مهم ‌ترین نشانه ‌های این مشکل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید و ناگهانی در ناحیه پایین شکم یا لگن که ممکن است متناوب باشد یا به ‌مرور شدیدتر شود.
• حالت تهوع و استفراغ که اغلب همراه با درد رخ می‌دهد.
• حساسیت شکمی و درد هنگام لمس ناحیه لگن
• تب خفیف در برخی موارد، به ‌ویژه اگر نکروز بافتی آغاز شده باشد.
• افزایش ضربان قلب به دلیل درد شدید یا کاهش خون ‌رسانی
• اختلال در عملکرد روده یا مثانه مانند یبوست یا تکرر ادرار

چه کسانی در معرض تورشن تخمدان قرار دارند؟

تورشن تخمدان در برخی افراد بیشتر دیده می‌شود و عوامل متعددی می‌توانند خطر بروز آن را افزایش دهند. زنانی که در سنین باروری قرار دارند، بیشترین احتمال ابتلا به این عارضه را دارند، زیرا تخمدان‌ها در این دوره فعال ‌تر هستند. همچنین، وجود کیست یا توده در تخمدان می‌تواند باعث افزایش اندازه آن شده و احتمال پیچ‌ خوردگی را بالا ببرد. زنان باردار نیز به دلیل تغییرات هورمونی و رشد تخمدان‌ها در معرض این مشکل هستند. مصرف داروهای تحریک ‌کننده تخمک ‌گذاری، مانند کلومیفن و گنادوتروپین‌ها، احتمال بروز تورشن را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، افرادی که لیگامان‌های نگهدارنده تخمدان آن‌ها شل ‌تر است یا سابقه تورشن تخمدان دارند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. شناخت این عوامل می‌تواند به پیشگیری و تشخیص زودهنگام این مشکل کمک کند. پیشنهاد می‌کنیم برای تشخیص و درمان به بهترین متخصص پریناتالوژی در تهران مراجعه کنید.

آیا پیچ خوردگی تخمدان خطرناک است؟

در پاسخ به این سوال باید بیان کنیم بله، پیچ خوردگی تخمدان یک وضعیت اورژانسی و بسیار خطرناک است که می‌تواند منجر به قطع جریان خون در تخمدان و حتی از بین رفتن آن شود. اگر این مشکل به‌ موقع تشخیص داده نشود، ممکن است تخمدان دچار نکروز (مرگ بافتی) شود که در نهایت منجر به برداشتن آن از طریق جراحی خواهد شد. از عوارض دیگر این عارضه می‌توان به درد شدید لگنی، التهاب، مشکلات باروری و حتی عفونت‌های داخلی اشاره کرد. تشخیص زودهنگام و جراحی فوری می‌تواند به حفظ عملکرد تخمدان کمک کرده و از بروز عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری کند. بنابراین، در صورت بروز علائم مشکوک مانند درد ناگهانی شکم، تهوع و استفراغ، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

چطور پیچ خوردگی تخمدان را تشخیص دهیم؟

تشخیص پیچ‌خوردگی تخمدان (تورشن تخمدان) به دلیل شباهت علائم آن با برخی بیماری‌های دیگر، نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارد. پزشکان برای تشخیص این وضعیت معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:

• معاینه بالینی: بررسی علائم بیمار مانند درد ناگهانی و شدید در ناحیه لگن، حالت تهوع و حساسیت شکمی.
• سونوگرافی ترانس ‌واژینال و شکمی: این روش کمک می‌کند تا اندازه و موقعیت تخمدان بررسی شده و احتمال تورشن مشخص شود. سونوگرافی داپلر نیز برای ارزیابی جریان خون تخمدان به کار می‌رود.
• آزمایش خون: افزایش تعداد گلبول‌های سفید می‌تواند نشان‌ دهنده التهاب یا نکروز بافتی باشد.
• لاپاراسکوپی تشخیصی: در مواردی که تشخیص قطعی دشوار باشد، از جراحی لاپاراسکوپی برای مشاهده مستقیم تخمدان و بررسی پیچ‌خوردگی آن استفاده می‌شود.

درمان تورشن تخمدان

با توجه به تجربیات پزشکان، ثابت شده است که جراحی تنها روش موثر برای درمان پیچ خوردگی تخمدان است. پزشک اغلب انجام عمل جراحی را در سریع ترین زمان ممکن توصیه می کند. روش های جراحی مورد استفاده عبارتند از:

لاپاراسکوپی

در صورتی که تشخیص زودهنگام انجام شود و تخمدان هنوز دچار نکروز نشده باشد، از این روش کم‌تهاجمی استفاده می‌شود. جراح با ایجاد برش‌های کوچک و استفاده از ابزارهای مخصوص، تخمدان را به موقعیت طبیعی خود بازمی‌گرداند.

لاپاراتومی

در این روش، پزشک شکاف بزرگی زیر شکم  برای دسترسی به تخمدان ایجاد می‌کند تا آن را چرخانده و به جای خود برگرداند. این عمل با بیهوشی کامل انجام می‌شود.

اوفورکتومی

اوفورکتومی یا جراحی برداشتن تخمدان یکی دیگر از روش های درمان تورشن است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. در برخی موارد ممکن است زمان زیادی از عارضه پیچ خوردگی تخمدان دچار مرگ بافتی شده باشد، در این حالت پزشک با استفاده از این روش ،تخمدان را از بدن خارج می‌کند.