چسبندگی جفت یا پلاسنتا آکرتا یک اختلال بارداری است که در آن جفت به‌طور غیرطبیعی به دیواره رحم چسبیده و ممکن است به لایه‌های عمیق‌تر رحم نفوذ کند. این وضعیت می‌تواند منجر به خونریزی شدید و مشکلات جدی برای مادر و جنین شود. چسبندگی جفت به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود: پلاسنتا آکرتا، پلاسنتا اینکرتا و پلاسنتا پرکرتا. تشخیص آن معمولا از طریق سونوگرافی انجام می‌شود و درمان بسته به شدت مشکل شامل زایمان زودهنگام یا در موارد شدیدتر، سزارین و برداشتن رحم است.
چه عواملی باعث چسبندگی جفت می‌شود؟
چسبندگی جفت وضعیتی است که در آن جفت به‌صورت غیرطبیعی به دیواره رحم متصل می‌شود و در مراحل شدیدتر می‌تواند به لایه‌های عمیق‌تر رحم نفوذ کند. این عارضه می‌تواند منجر به مشکلات جدی در دوران بارداری و زایمان شود. عوامل موثر در ایجاد چسبندگی جفت عبارت‌اند از:
- سابقه جراحی‌های رحمی: زنانی که سابقه سزارین یا هر نوع عمل جراحی رحمی دارند، به‌ویژه اگر همراه با جفت سرراهی باشند، بیشتر در معرض خطر پلاسنتا آکرتا قرار دارند.
- جفت سرراهی: در این حالت، جفت در قسمت تحتانی رحم قرار می‌گیرد و دهانه رحم را به‌طور کامل یا ناقص مسدود می‌کند. وجود جفت سرراهی می‌تواند خطر چسبندگی جفت را افزایش دهد.
- زایمان‌های مکرر: تعداد بالای زایمان‌ها می‌تواند خطر پلاسنتا آکرتا را افزایش دهد.
- وجود فیبروئیدهای رحمی یا بافت زخم در دیواره رحم: این شرایط می‌توانند به عنوان عواملی برای چسبندگی جفت عمل کنند.
- مصرف سیگار: مصرف سیگار یکی از عواملی است که می‌تواند خطر چسبندگی جفت را افزایش دهد.
- بارداری در سنین بالای ۳۵ سال: سن بالای مادر در زمان بارداری می‌تواند به عنوان یک عامل خطر برای چسبندگی جفت محسوب شود.
چسبندگی جفت چه علائمی دارد؟
چسبندگی جفت معمولا در دوران بارداری علائم مشخصی ندارد و اغلب بدون نشانه‌های بالینی خاصی پیشرفت می‌کند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است خونریزی واژینال در سه ماهه سوم بارداری یا کمی پیش از زایمان مشاهده شود. این خونریزی معمولا بدون درد است و می‌تواند به رنگ قرمز روشن باشد. در بسیاری از موارد، پلاسنتا آکرتا تا زمان زایمان تشخیص داده نمی‌شود و ممکن است هنگام تلاش برای جدا کردن جفت پس از تولد نوزاد، مشکلاتی ایجاد شود.
به دلیل عدم وجود علائم مشخص در طول بارداری، تشخیص این عارضه معمولا از طریق سونوگرافی‌های داخلی و MRI امکان‌پذیر است. همچنین، افزایش میزان آلفافتوپروتئین در خون مادر می‌تواند نشان‌دهنده این عارضه باشد که با آزمایش خون قابل تشخیص است.
انواع چسبندگی جفت
چسبندگی جفت یک اختلال بارداری است که در آن جفت به‌صورت غیرطبیعی به دیواره رحم متصل می‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به خونریزی شدید و سایر عوارض جدی در دوران بارداری و زایمان شود. بر اساس میزان نفوذ جفت به دیواره رحم، چسبندگی جفت به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:
پلاسنتا آکرتا (Placenta Accreta)
در این حالت، جفت به لایه سطحی دیواره رحم (آندومتر) چسبیده است، اما به لایه‌های عمیق‌تر رحم نفوذ نمی‌کند. این نوع شایع‌ترین شکل چسبندگی جفت است و ممکن است منجر به خونریزی واژینال در سه‌ماهه سوم بارداری شود.
پلاسنتا اینکرتا (Placenta Increta)
در این نوع، جفت به عمق عضله رحم (میومتر) نفوذ می‌کند. این نفوذ می‌تواند باعث خونریزی شدید و مشکلات در جدا شدن جفت پس از زایمان شود.
پلاسنتا پرکرتا (Placenta Percreta)
شدیدترین نوع چسبندگی جفت است که در آن جفت از دیواره رحم عبور کرده و ممکن است به اندام‌های مجاور مانند مثانه یا روده‌ها نفوذ کند. این وضعیت می‌تواند منجر به خونریزی شدید و نیاز به جراحی‌های پیچیده شود.
چسبندگی جفت چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص چسبندگی جفت در سه‌ماهه سوم بارداری معمولا با استفاده از سونوگرافی روتین بارداری انجام می‌شود. اگر سونوگرافی نتواند این عارضه را تشخیص دهد، پزشک ممکن است از MRI برای بررسی دقیق‌تر استفاده کند. علاوه بر این، آزمایش آلفا فیتوپروتئین خون مادر نیز می‌تواند نشان‌دهنده چسبندگی جفت باشد. این پروتئین که توسط جنین تولید می‌شود و وارد خون مادر می‌گردد، در صورت افزایش مقدار آن، می‌تواند علامت چسبندگی جفت باشد.
در صورتی که چسبندگی جفت در بارداری تشخیص داده شود، پزشک معمولا به انجام زایمان سزارین اقدام می‌کند. برخی موارد، برای جلوگیری از خونریزی شدید، ممکن است نیاز به خارج کردن رحم که جفت به‌طور محکم به آن چسبیده است، باشد. چنین شرایطی، مادر باردار قادر به بارداری مجدد نخواهد بود. با این حال، در موارد نادر و برای حفظ رحم به منظور امکان بارداری‌های آینده، تکنیک‌های ویژه‌ای برای کنترل خونریزی و حفظ رحم به‌کار گرفته می‌شود.
درمان چسبندگی جفت
چسبندگی جفت یا پلاسنتا آکرتا یکی از مشکلات بارداری است که در آن جفت به‌طور غیرطبیعی به دیواره رحم چسبیده و در برخی موارد به لایه‌های عمیق‌تر رحم نفوذ می‌کند. درمان این وضعیت نیاز به مدیریت دقیق و تخصصی دارد و بسته به شدت چسبندگی و وضعیت مادر، روش‌های مختلفی برای درمان آن اتخاذ می‌شود.
در بیشتر موارد چسبندگی جفت، پزشکان توصیه می‌کنند که زایمان پیش از موعد و به‌طور برنامه‌ریزی شده، معمولا در هفته‌های ۳۴ تا ۳۶ بارداری انجام شود. هدف از این زایمان زودهنگام، کاهش خطرات ناشی از خونریزی شدید است.
در چسبندگی جفت شدید، به ویژه در موارد پلاسنتا آکرتا، ممکن است پزشکان تصمیم به انجام سزارین هیسترکتومی (برداشتن رحم) بگیرند. در این روش، جفت و رحم همزمان برداشته می‌شود تا از خونریزی شدید جلوگیری شود. این روش معمولا برای زنانی که قصد بارداری مجدد ندارند، توصیه می‌شود.
خونریزی شدید یکی از عوارض شایع چسبندگی جفت است. در صورت بروز خونریزی، پزشکان از روش‌های مختلفی برای کنترل آن استفاده می‌کنند، از جمله تجویز داروها، تزریق خون، و به‌کارگیری ابزارهای پزشکی ویژه برای بستن عروق خونی.
در برخی موارد، پزشکان ممکن است از رویکردهای محافظه‌کارانه‌تر استفاده کنند، که در آن جفت در محل خود باقی می‌ماند و به‌طور تدریجی توسط بدن جذب می‌شود. این رویکرد برای زنانی که قصد حفظ رحم دارند، ممکن است در نظر گرفته شود، اما خطرات مرتبط با عفونت و خونریزی باید به‌دقت ارزیابی شوند.
